Kara Sağan

(Apus apus L.)

Kara sagan bir bakimda hususi bir kustur. Yaklasik kücük bir kus cinsin’den olan bu kus, dikkat’e deger bir yas’a erisebilir. Weintmauer’un „Mein Vogel” yani „Benim Kusum” adli kitapin’da gösterilmekte olan 21 yasindaki bu kus tür’ü „pictures” altinda görünebilir. Kara sagan tüm kus cinslerin’den sonuncu olarak ilkbahar’da Afrika’dan döner ve yaz zamanin’da ilk yaz’a elveda diyen onlardir. Bu kus türü’ne soguk ve yagmurlu hava sartlar’i faydali degildir, zira soguk hava alginligi’na kapilabilirler.

Bu tür’ün sasilacak taraf’i ise unsurlar’i olan hava’ya uymalaridir. Bicim’i ucmak icin daima mükemmeldir. Kara sagan sadece hava’da beslenir. Yumurtlayan kuslar genelikle gün’ün bir kismi’ni yuvalarin’da geciriyorlar ve bunu’da kesin bir ortam’da sagliyorlar. Yauru kuslar yuvalarin’dan ayrildiklari an, ancak yeni bir yuva bulduklari zaman kendilerini emniyet’te hissederler. Bu tür’den olan kuslar hava’da yerler bakimlar’ini saglarlar ve hatta yüksekte oyun oynarlar. Onlar ucarken uyurlar ve yavrular’ini bile böyle üretirler. Uzun ve ince olan kanatlar’i hizli ucmalari’na yardimci olur. Sahip olduklar’i kanatlar hava’da iken böcek ve örümcek yakalamaya yardimci olur. Bu tür kuslar icin sessiz bir su müsaittir: hem su icerler, hem’de gagalariyla su fiskirtip yikanirlar Kara sagan ilkbahar’da daima yuvalarina dönerler. Bu dönem Israel’de 15 Subat, orta Avrupa’da 1 Mayis ve merkezi Iskandinavya’da 1 Haziran tarihin’de gerceklesir. Bu tür’e ait olan kuslar yuvalar’ina cok sadiktirlar, böylece tüm esler Afrika’dan gec gelirse veya ölürse, yer’ini hemen baska bir kus alir. Kara sagan yaklasik 2 yada 3 tane yumurta yavrularlar ve yavrular’ini birlikte beslerler. Bu zaman esnasin’da kuslar gece vakti’ne kadar ucaralar ve hatta girip ciktiklar’i yuva deligi’ni bulurlar. Diger yumurtlamayan kuslar ise toplanip uyumak icin öterek havalanirlar. Yavrular önceden ucmayi ögrenmedikler’i halde mükemmel ucarlar ve Temmuz’un sonlar’ina dogru, genelikle alaca karanlikta, yuvalar’ini geri dönmemek üzere terk ederler. Yasli kuslar ise 1 Agustos civarin’da merkezi Avrupa’yi Afrika’ya geri dönmek icin terk ederler.

Kara sagan ya kaya yada agac magralarin’da yumurtlarlar. Yalniz su an, cogunlukla binalar’in duvarlarin’da veya cati altinda olan delikler’i yuvalar’ini kurmak icin kullanirlar. Odun’dan olan yuva kutularini’da severek kabullenirler. Bu kuslar insanlar’dan korkmazlar. Bu türdeki kuslar yuva delikler’ine girmeden önce hizlanmak icin yeterince yer’e ihtiyaclar’i vardir. Bundan dolayi yuva deligi serbest bir meydan’a sahip olmasi gerekir. Yuva kutular’i yaklasik 30 ile 20 cm uzunlugun’da taban’a ve yaklasik 15 cm yüksege ait olmalirlardir. Ucus deligin büyüklügü ise 5 cm olmali ve taban’dan 3 cm yüksek olmasi gerekir.